ميمه اي ها

روز دهم محرم :  برگی از یک دوست

چي بگم ؟ از صبح تا ظهر عاشورا , ته دلت ميلرزه و ظهر که اذان پخش ميشه و همزمان صداي دسته هايي که همه يکي شده اند و نواي " عزا عزاست امروز " رو ميشنوي , مطمئن باش يه لحظه ميتوني خودت رو جاي زينب بذاري . اشک امانت نخواهد داد . دره  مسجد تمام علمهاي حسيني رد ميشن . صداي ني همزمان با نداي زينب رو ميشنوي که فرياد ميزند " يا رب اين چه سرزمين است؟ " . فکر ميکني ميشه آسمون تو چنين روزي گريه نکنه؟ ظهري که شاهد آخرين نماز حسين بود . ظهري که شاهد مثله شدن برگزيدگان خدا روي زمين بود . حتي اگه کسي بهشون ايمان نداشته باشه , هيچ کس نيست که بتونه خوبي و پاکي حسين و آلش رو انکار کنه و جنايت عظيمي که در حقشون شده رو تايید کنه . جنایتی که کودک 6 ماه تا پیرمرد 80 ساله رو یک جور میدید .

 تعزيه در  ميمه     

زمان پیدایش شبیه خوانی در میمه روشن نیست . مرحوم صدر السلام شهیدی در حاشیه نسخه ای از کتاب اسرار الشهاده تاریخچه تعزیه در میمه را اینگونه نوشته است : ( نسخه های تعزیه در زمان صفویه توسط نوادگان شیخ زین العابدین جبل عاملی از اصفهان به میمه آورده شد و برای اولین بار توسط مرحوم میرزا عبد الوهاب بازنویسی گردید ) . نسخه های باز نویسی شده بعد از گذشت زمان فرسوده و تعدادی از آنها نابود گردید تا اینکه برای دومین بار توسط اینجانب ( میرزا حسن شهیدی ) بازنویسی گردید .

نسخه های تعزیه های میمه دارای اشعار گوناگونی از شعرای معاصر و حتی شعرای محلی است . برای مثال در آغاز شروع تعزیه در میمه اشعار مرحوم علی آقا مسافری خوانده می شود . کار های تحقیق در تعزیه  با توجه به توانمیدیهای تعزیه از یکطرف و قابلیتهای نخبگان ما از طرف دیگر  می توانست پر بارتر از این باشد . ولی نکته ابهامی وجود دارد که مشخص نمی کند چرا این بزرگان عنایت اندکی به این هنر ملی و مذهبی کرده اند . در حالی که تعزیه ذره ذره در حال حذف شدن و به طرف حاشیه رفتن است . هیچ کسی حساسیت نشان نداده و نمی دهد . اگر غیر از این باشد ما نمی توانیم در آینده به جوانان و نسل تشنه دانستن درباره فرهنگ خودی چیزی عرضه کنیم و حساسیت جوانان را نسبت به این هنر مقدس بر انگیزیم .

اما اینکه اکنون چه بکنیم به نظر اینجانب باید برگردیم و قراردادها ، قوانین نوشتاری ، ارزشهای زیبا شناختی ، مضامین و اشعار مذهبی و ... تعزیه را بازشناسی کرده و به آنها سر و شکلی مدون بدهیم و تحریفات وارده شده در آن را حذف و تجملات و ساز و برگهای جدید که دستاورد مد و تمدن است را تا حد امکان از آن حذف و نسخه های تعزیه مطابق با واقعیات ماجرای صحرای کربلاء بازنویسی شود و از هر گونه تحمیل سلیقه های فردی و گروهی دور نگاه داشته شود . جا دارد دفتر ارشاد اسلامی با همکاری دست اندرکاران تعزیه نسخه های موجود را به اداره کل ارشاد اسلامی استان اصفهان تحویل و نسخه های جدید که توسط این اداره کل تهیه گردیده و  

در سال 74 بعنوان بهترین نسخه های تعزیه در سراسر کشور برگزیده شده اخذ و در تعزیه خوانی مورد استفاده قرار دهند . اگر این حرکت جمعی توسط محققین و مسئولین مربوطه و هنرمندان و عاشقان به اسلام و فرهنگ ملی این منطقه صورت بگیرد تعزیه احیاء ،  پویا و هدایت گر خواهد شد.

در شهر میمه و منطقه میمه تعزیه های گوناگونی خوانده می شود در این مراسم بازیگران نقش خود را که به شعر نوشت شده از روی نسخه ای که در دست دارند با آواز می خوانند و هر نقشی آواز مخصوص و ویژه ای دارد . فقط مخالف خوانها اعم از امراء و اتباع و لشگریان با صدای بلند و بدون تحریر شعرهای خود را با آهنگ اشتلم و پرخاش ادا می کنند . اشعار سوال و جواب از لحاظ بحر و قافیه یکسان و در سایر موارد با هم متفاوت است . هر یک از تعزیه خوانها برای اجراء نقش خود لباس مخصوصی می پوشد مثلاً لباس امام خوان شامل قبای راسته سبز ، شال و عمامه سبز و عبای ابریشمی شانه زری که در کتب و داستانها آورده شده است می باشد . لباس زنها پیراهن عربی سیاهی است که تا پشت پا می رسد و پارچه سیاه دیگری را بر سر می اندازند . امیرهای مخالفین ( اشقیا ) مانند یزید – ابن زیاد – ابن سعد یا خلفای جور مانند هارون – مامون – معاویه راجبه ترمه و عمامه شال رضائی با شال کشمیری می پوشانند . لباس ملائکه جبه ترمه و تاج است . برای اینکه جنبه نامرئی بودن به ملائکه داده شود ( پارچه تور سفید یا گلی بهی یا آبی روی صورت آنها می اندازند ) شبیه خوانها در این منطقه گریم و چهره آرائی ندارند بایستی شمایل و سن افراد با نقشی که بازی می کنند متناسب باشد . گذشته از شمایل تعزیه خوانهاباید آواز هم داشته باشند تا بتوانند نقش خود را در هنگام محاوره و مبارزه و خواندن اشعار خوب ادا کنند .

تعزیه هائی که قبلاً در منطقه میمه خوانده می شد عبارت بود از :

1 – تعزیه درگذشت حضرت فاطمه علیه السلام

2 – تعزیه وداع امام حسین علیه السلام با مردم مدینه و عزیمت به مدینه برای آخرین بار جهت زیارت قبر پیامبر ( ص) .

3 – تعزیه مسلم و دو طفل معصومش

4 – تعزیه سرگذشت امیر تیمور و درگشت حضرت زینب علیه السلام

5 – تعزیه ورود امام حسین علیه السلام به صحرای کربلا و شهادت حر

6 – تعزیه شهادت حضرت علی اکبر علیه السلام فرزند امام حسین علیه السلام

7-تعزیه شهادت حضرت اباالفضل ( حضرت عباس علیه السلام برادر و علمدار امام حسین علیه السلام )

8 – تعزیه شهادت حضرت قاسم علیه السلام فرزند امام حسن ( ع ) و عروسی سلیمان با بلقیس ملکه سبا

9 – تعزیه اسارت اهل بیت و زندانی شدن آنها در دربار  یزید در دمشق  

10- تعزیه شهادت امام حسین علیه السلام شاه شهیدان و فرزند خردسالش حضرت علی اصغر

11 – تعزیه شهادت حضرت علی علیه السلام و قصاص ابن ملجم

12 – تعزیه امام حسن مجتبی علیه السلام

13 – تعزیه شهادت امام رضا علیه السلام

14 – تعزیه پسر فروختن

15 – تعزیه بازار شام

16 – تعزیه عاق والدین

17 – تعزیه بستن دیو توسط حضرت علی علیه السلام

18 – تعزیه حارث

19 – تعزیه وهب و مادر وهب

تعزیه هائی که امروزه در شهر میمه خوانده می شود عبارت است از :

1 – تعزیه مسلم ابن عقیل و طفلان وی

2 – تعزیه حر

3 – تعزیه وهب و مادر وهب

4 – تعزیه حضرت قاسم و عروسی حضرت قاسم

5 – تعزیه حضرت علی اکبر علیه السلام

6 – تعزیه حضرت اباالفضل ( حضرت عباس علیه السلام )

7 – تعزیه شهادت سیدالشهدا علیه السلام و فرزند خردسالش علی اصغر

8 – تعزیه شهادت امام حسن ( مجتبی علیه السلام )

9 – تعزیه شهادت حضرت علی علیه السلام

10 – تعزیه پسر فروختن

11 – تعزیه حجت الوداع

در بعضی از روستاها بخصوص در روستاهای ازون علاوه بر تعزیه هائی که در میمه خوانده می شود تعزیه های درگذشت حضرت فاطمه علیه السلام – وداع امام حسین علیه السلام با مردم مدینه ، تعزیه امیر تیمور و درگذشت حضرت زینب علیه السلام – تعزیه امام رضا علیه السلام – تعزیه پسر فروختن ، تعزینه بازار شام ، تعزیه عاق والدین ، تعزیه حارث – تعزیه خولی – تعزیه مختار – تعزیه شست بستن دیو توسط حضرت علی علیه السلام – تعزیه امام زین العابدین علیه السلام – تعزیه امام حسن عسگری علیه السلام – و تعزیه سید صالحه خاتون نیز خوانده می شود .

لازم به ذکر است که تعزیه خوانی و امور تدارکات آن در شهر میمه ارثی بوده و هر طایفه ای اجراء یکی از نقشهای تعزیه یا امور تدارکات را ارث خود می دانند و بصورت ارثی نسخه های تعزیه رد و بدل می شود . در سالهای اخیر بخاطر نبودن تعزیه خوانهای جوان بناچار بعضی از نسخه ها به افراد غیر وارث که دارای آواز خوشایند باشند داده می شود .

مباحث محرم

وبلاگ تا بعد از عاشورا تعطیل است .