به تازگی مطالبی درباره سیدفرهاد-تعزیه میمه -قالی میمه وسیمای تاریخی میمه در وبلاگهای
وطن خواه (همین وبلاگ) -نتیجه صدرالاسلام و سیمای میمه منتشر می شود.
وبلاگ جدید سیمای میمه دارای امکانات ویژه از جمله صوت و تصویر و کیفیت بالای گرافیک
و طراحی زیبا ست.
ضمنا دوستان عزیزی که می خواهند از مطالب استفاده کنند به یادداشته باشند نام نویسنده
(اقای معینیان ) و نام وبلاگ را حتما ذکر کنند. باتشکر از دوست فرزانه و محقق جناب
اقای محمدتقی معینیان که مطالب مربوطه را برای اینجاب فرستادند
تاریخچه تعزیه و شبیه خوانی
همانطور که قبلاً توضیح داده شد مقصود از شبیه خوانی یا تعزیه خوانی نمایش و تجسم شهادت جانسوز سید الشهدا و یاران و خاندان آن بزرگوار یا یکی از حوادث واقعه کربلا یا شرح شهادت یکی از ائمه علیه السلام است . عزاداری برای شهدای کربلا پس از شهادت امام حسین علیه السلام و 72 تن از یارانش مرسوم شد . اولین مراسم عزاداری را جابر ابن عبدالله برپا نمود و در سر تربت شهدای کربلا به ندبه و نوحه پرداخت . در زمان حکومت سلسله ایرانی آل بویه در بغداد مراسم عزاداری رسمیت یافت . بعد از سقوط حکومت خلفای عباسی بدست هلاکوخان مغول شیعیان فرصت و آزادی بیشتری یافتند تا به عزاداری شهدای کربلا بنشینند .
زمان پیدایش تعزیه یا شبیه خوانی روشن و مشخص نیست در زمان صفویه دو سیاح خارجی بنامهای سالامون انگلیسی و وان گوگ هلندی در سفر نامه های خویش از تعزیه خوانی بر روی ارابه در شهر اصفهان یاد کرده اند . در زمان کریمخان زند هم ویلیام فرانگلین در سفرنامه خود ( از بنگال تا ایران ) از اجرای دو تعزیه آب فرات و عروسی قاسم یاد کرده است .
تعزیه در آغاز بصورت ساده برگذار می شد و منظور آن بیان احوال و مصایب خاندان ابا عبدالله و واقعه غم انگیز کربلا بود و شیعیان هم شرکت در این مراسم را از تکالیف دینی خود می شمردند . کم کم گروههائی پیدا شدند که صرفاً تعزیه داری و تعزیه خوانی حرفه اصلی آنها شمرده می شد . رونق و رواج تعزیه باعث شد که سادگی و بی پیراگی جای خود را به تحمل و تحریف بدهد . ناصر الدین شاه قاجار در کار تعزیه سعی فراوانی به خرج داد و شبیه خوانی و تعزیه را وسیله اظهار تجمل و نمایش و شکوه و جلال سلطنتش کرد . همین که اعیانیت در تعزیه وارد شد نسخه های تعزیه عوض شد و پاره ای چیزها که هیچ ارتباطی به عزاداری نداشت با تحریف زیاد به تعزیه چسبانیده شد . مانند تعزیه امیر تیمور ، تعزیه حضرت یوسف ، تعزیه عروسی قاسم ، تعزیه عروسی دختر قریش ، ماجرای سلطان قیص ، قیصر روم و ...
در زمان ناصر الدین شاه تعزیه با توجه به مضمون و موضوع انواع مختلف پیدا نمود . بعضی تاریخی مثل تعزیه امیر تیمور ، برخی اخلاقی مثل عاق والدین ، بعضی شادی بخش مثل عروسی دختر قریش ، بعضی کمدی مثل تعزیه شست بستن دیو ، تعزیه ابن ملجم ، تعزیه حارث و بعضی طنز آمیز شد که در این تعزیه ها دشمنان پیغمبر و خاندان او مورد استهزاء و تمسخر و لعن و طعن قرار می گرفتند مثل تعزیه ابن ملجم و پسر فروختن ، در تعزیه های هجو آمیز دشمنان اهل بیت علیه السلام حتی از حیث لباس و قیافه و غذاخوردن مورد خنده و تمسخر بیننده واقع می شدند .
تعزیه و شبیه خوانی در میمه
زمان پیدایش شبیه خوانی در میمه روشن نیست . مرحوم صدر السلام شهیدی در حاشیه نسخه ای از کتاب اسرار الشهاده تاریخچه تعزیه در میمه را اینگونه نوشته است : ( نسخه های تعزیه در زمان صفویه توسط نوادگان شیخ زین العابدین جبل عاملی از اصفهان به میمه آورده شد و برای اولین بار توسط مرحوم میرزا عبد الوهاب بازنویسی گردید ) . نسخه های باز نویسی شده بعد از گذشت زمان فرسوده و تعدادی از آنها نابود گردید تا اینکه برای دومین بار توسط اینجانب ( میرزا حسن شهیدی ) بازنویسی گردید .
نسخه های تعزیه های میمه دارای اشعار گوناگونی از شعرای معاصر و حتی شعرای محلی است . برای مثال در آغاز شروع تعزیه در میمه اشعار مرحوم علی آقا مسافری خوانده می شود . کار های تحقیق در تعزیه با توجه به توانمیدیهای تعزیه از یکطرف و قابلیتهای نخبگان ما از طرف دیگر می توانست پر بارتر از این باشد . ولی نکته ابهامی وجود دارد که مشخص نمی کند چرا این بزرگان عنایت اندکی به این هنر ملی و مذهبی کرده اند . در حالی که تعزیه ذره ذره در حال حذف شدن و به طرف حاشیه رفتن است . هیچ کسی حساسیت نشان نداده و نمی دهد . اگر غیر از این باشد ما نمی توانیم در آینده به جوانان و نسل تشنه دانستن درباره فرهنگ خودی چیزی عرضه کنیم و حساسیت جوانان را نسبت به این هنر مقدس بر انگیزیم .
اما اینکه اکنون چه بکنیم به نظر اینجانب باید برگردیم و قراردادها ، قوانین نوشتاری ، ارزشهای زیبا شناختی ، مضامین و اشعار مذهبی و ... تعزیه را بازشناسی کرده و به آنها سر و شکلی مدون بدهیم و تحریفات وارده شده در آن را حذف و تجملات و ساز و برگهای جدید که دستاورد مد و تمدن است را تا حد امکان از آن حذف و نسخه های تعزیه مطابق با واقعیات ماجرای صحرای کربلاء بازنویسی شود و از هر گونه تحمیل سلیقه های فردی و گروهی دور نگاه داشته شود . جا دارد دفتر ارشاد اسلامی با همکاری دست اندرکاران تعزیه نسخه های موجود را به اداره کل ارشاد اسلامی استان اصفهان تحویل و نسخه های جدید که توسط این اداره کل تهیه گردیده و
در سال 74 بعنوان بهترین نسخه های تعزیه در سراسر کشور برگزیده شده اخذ و در تعزیه خوانی مورد استفاده قرار دهند . اگر این حرکت جمعی توسط محققین و مسئولین مربوطه و هنرمندان و عاشقان به اسلام و فرهنگ ملی این منطقه صورت بگیرد تعزیه احیاء ، پویا و هدایت گر خواهد شد.
در شهر میمه و منطقه میمه تعزیه های گوناگونی خوانده می شود در این مراسم بازیگران نقش خود را که به شعر نوشت شده از روی نسخه ای که در دست دارند با آواز می خوانند و هر نقشی آواز مخصوص و ویژه ای دارد . فقط مخالف خوانها اعم از امراء و اتباع و لشگریان با صدای بلند و بدون تحریر شعرهای خود را با آهنگ اشتلم و پرخاش ادا می کنند . اشعار سوال و جواب از لحاظ بحر و قافیه یکسان و در سایر موارد با هم متفاوت است . هر یک از تعزیه خوانها برای اجراء نقش خود لباس مخصوصی می پوشد مثلاً لباس امام خوان شامل قبای راسته سبز ، شال و عمامه سبز و عبای ابریشمی شانه زری که در کتب و داستانها آورده شده است می باشد . لباس زنها پیراهن عربی سیاهی است که تا پشت پا می رسد و پارچه سیاه دیگری را بر سر می اندازند . امیرهای مخالفین ( اشقیا ) مانند یزید – ابن زیاد – ابن سعد یا خلفای جور مانند هارون – مامون – معاویه راجبه ترمه و عمامه شال رضائی با شال کشمیری می پوشانند . لباس ملائکه جبه ترمه و تاج است . برای اینکه جنبه نامرئی بودن به ملائکه داده شود ( پارچه تور سفید یا گلی بهی یا آبی روی صورت آنها می اندازند ) شبیه خوانها در این منطقه گریم و چهره آرائی ندارند بایستی شمایل و سن افراد با نقشی که بازی می کنند متناسب باشد . گذشته از شمایل تعزیه خوانهاباید آواز هم داشته باشند تا بتوانند نقش خود را در هنگام محاوره و مبارزه و خواندن اشعار خوب ادا کنند .
تعزیه هائی که قبلاً در منطقه میمه خوانده می شد عبارت بود از :
1 – تعزیه درگذشت حضرت فاطمه علیه السلام
2 – تعزیه وداع امام حسین علیه السلام با مردم مدینه و عزیمت به مدینه برای آخرین بار جهت زیارت قبر پیامبر ( ص) .
3 – تعزیه مسلم و دو طفل معصومش
4 – تعزیه سرگذشت امیر تیمور و درگشت حضرت زینب علیه السلام
5 – تعزیه ورود امام حسین علیه السلام به صحرای کربلا و شهادت حر
6 – تعزیه شهادت حضرت علی اکبر علیه السلام فرزند امام حسین علیه السلام
7-تعزیه شهادت حضرت اباالفضل ( حضرت عباس علیه السلام برادر و علمدار امام حسین علیه السلام )
8 – تعزیه شهادت حضرت قاسم علیه السلام فرزند امام حسن ( ع ) و عروسی سلیمان با بلقیس ملکه سبا
9 – تعزیه اسارت اهل بیت و زندانی شدن آنها در دربار یزید در دمشق
10- تعزیه شهادت امام حسین علیه السلام شاه شهیدان و فرزند خردسالش حضرت علی اصغر
11 – تعزیه شهادت حضرت علی علیه السلام و قصاص ابن ملجم
12 – تعزیه امام حسن مجتبی علیه السلام
13 – تعزیه شهادت امام رضا علیه السلام
14 – تعزیه پسر فروختن
15 – تعزیه بازار شام
16 – تعزیه عاق والدین
17 – تعزیه بستن دیو توسط حضرت علی علیه السلام
18 – تعزیه حارث
19 – تعزیه وهب و مادر وهب
ادامه دارد ...