ميمه اي ها

غربت عوالم خودش را دارد. از دلتنگي معمولي شروع مي شود تا  هجوم خاطراتي كه سراسر دل را پر مي كند. اكنون به اين درد گرفتاريم. هر ازچندگاهي به خود سرمي زنيم و از موضع عافيت، افكاري رنگارنگ را از خود بر جا مي گذاريم. شروع کردم این نوشتار را در پرشين بلاگ در تابستان سال 83 و ادامه آن در همین جا.
علی وطن خواه
گرامي باد ياد شهیدان احمد و محمودنیکونام، مصطفی و هوشنگ شبان، اصغر، محمود، رضا،حمید، علیرضا ایراندوست، بیکی حسن، بیکیان،محمدرضازمانی،خادم ،اصغریان ،رامین شهیدی، جعفری،خوبان، حسین،مهدی و محمدرضا اسماعیلی، کاشي پز، بیژن ظهرابی، معینیان، پهلوان،مسافری، متقی، توکل، اسد،رمضانزاده، ابرام، شهیدان هاشمی و هاشمیان،سراجی، محمودی ، واحدی ، نادیان، دستبرد، بیگلری و زاهدی

...( از بناي دوره سلاجقه تنها صحن و گنبد بالاي صحن باقي مانده است رواقها و ايوانها تخريب و كتيبه‌ها مفقود و آثاري از آنها ديگر بچشم نمي‌خورد ).

    بي‌توجهي به اين مكان مقدس در زمان رژيم گذشته توسط مسئولين استان باعث تخريب شديد اين امامزاده  شده بود. تا اينكه به يمن بركت انقلاب اسلامي و تلاش و كوشش هيئت امناي بومي ( از اهالي روستاي اذان ) كه از سال 71 تاكنون مسئوليت نظارت و بازسازي اين مكان مقدس را به عهده دارند فعاليتهاي عمراني مهمي بشرح ذيل براي بازسازي اين مكان مقدس انجام گرفته و اين مكان از خطر تخريب و انهدام نجات يافته است.

    1 -  مهار گنبد با ميلگرد و آهن‌الات جهت حفظ و حراست و جلوگيري از تخريب و از هم‌پاشيدگي گنبد، همچنين تعمير و كاشي كاري گنبد به مبلغ پنج ميليون ريال

    2 -  تعمير و آسفالت پشت بام حرم و صحن به مساحت 1200 متر مربع در سه مرحله با هزينه‌اي بالغ بر دوازده ميليون ريال

     3-  احداث ساختمان با مساحت 100 متر مربع با كليه وسائل و امكانات رفاهي جهت سكونت متولي حرم با هزينه شش ميليون ريال

    4 -  سنگ فرش نمودن ايوانها و نمابندي قسمت خارجي حرم با هزينه بيست ميليون ريال

    5 -  احداث سر درب ورودي امامزاده با دو گلدسته بسيار زيبا و هنرمندانه به استادي استاد عباس عبدلي با هزينه‌اي بالغ بر دوازده ميليون ريال

     6-  اجراي اولين طرح لوله‌كشي آب و تكميل شبكه برق‌رساني حرم و محوطه، خريد و نصب چندين پنكه جهت خنك كردن محوطه سالنها و صحن حرم به مبلغ دو ميليون ريال

7-  خريد و نصب دو دستگاه آب سردكن و سرويس دهي، بهداشتي و خدماتي به زائرين با هزينه نمودن يك ميليون ريال

 

مشكلات و نارساييها

    گرچه اين مكان مقدس ساليان دور خيل مريدان را بسوي خويش مي‌خوانده است اما آثار مظلوميت و غريبي فرزندان امام موسي بن جعفر ( ع ) از همه جاي اين بارگاه مقدس ملكوتي پديدار است مظلوميتي آميخته با معنويتي مقدس، مظلوميتي كه گويي همزاد شيعيان است و تا عمق دل و جان انسان را مي‌سوزاند و يادآور روزهاي سختي است كه روزگار با دست حاكمان زور و تزوير ستمهاي جانكاهي را بر اولاد علي ( ع ) روا داشته است.

    در فرهنگ اسلامي زيارتگاهها جايگاه ويژه‌اي دارند اين اماكن محل سجده و نيايش پناهگاه نيازمندان -  خاستگاه سنت و فرهنگ، نماد ايمان به ماوراالطبيعه هستند بناي شكل ظاهري آنها، چگونگي معماري -  شيوه‌هاي خاص تزئينات ساختماني آنها بايد اين خصايص را به همراه داشته باشد.

    اما با توجه به آنچه گفته شد متاسفانه در بقعه امامزاده سيد صالحه خاتون رواقهايي كه در سي‌سال گذشته به اين زيارتگاه اضافه شده از اين خصوصيات چندان بهره‌مند نيست. بنابراين امامزاده بايد در معماري نقش ارزنده و مهمي را ايفا و از نمونه‌هاي جالب و چشمگير در بافت معماري به حساب آيد.

    در كشوري كه عنوان اسلامي با نام آن همراه است زيارتگاهها بايستي بازتاب هنر و فرهنگ غني اسلام نيز باشند اما شيوه‌هاي طراحي و معماري در اين امامزاده مقدس و پر ارزش با معيارهاي شناخته و دقيق معماري اسلامي فاصله دارد.

    واقعيت آن است كه اين امامزاده به عنوان كانون مردمي تبليغات اسلامي از حيث نمابندي و تسهيلات رفاهي داراي نارسايي‌هاي جدي است و همين نقيصه بعنوان يك فاكتور فرعي در جذب قشر جوان و ساير گروههاي اجتماعي به اين مكان وقفه ايجاد مي‌كند و اين در حالي است كه پيروان ساير اديان و آيين‌هاي مذهبي اماكن ديني خود را به بهترين وجه ممكنه مي‌آرايند تا از طريق زيبايي‌هاي صوري اين بناها، در پيروان خود كشش و علاقه ايجاد كنند.

    لازم است اين محل از حالت نمازخانه بودن صرف درآيد و علاوه بر ايجاد فضاي كافي براي اداي فرايض ديني، به امكانات وسيعي از قبيل كتابخانه -  سالن سخنراني و محل نمايش فيلمهاي آموزشي و مذهبي،‌ موزه قرآن و كتب خطي، موزه وسائل عزاداري و سينه‌زني و آثار مذهبي تاريخي و جز آن مجهز شود.

    در اين جمع‌بندي گوشه‌هايي از نقايص و اشكالات موجود در اين مكان را به منظور بهينه‌سازي نماي فيزيكي و كاربري مطلوب‌تر به شرح ذيل بر مي‌شماريم.

    نبودن امكانات رفاهي لازم براي مراجعان ( تاسيسات حرارتي، بهداشتي و رفاهي ) ناهمگون بودن بافت ساختمانها‌ي اين بنا با گنبد تاريخي بنا، نبودن ديد كافي براي نمود بيروني بنا و پنهان بودن آن در منطقه‌اي بياباني و دور افتاده، متروكه شدن بنا، نداشتن جاده آسفالته و تعريض، نداشتن مهمان سرا، مشكل برنامه‌ريزي لازم براي بهره‌برداري اقتصادي از آن و جلب زوار، محفوظ نبودن بنا در برابر عوامل جوي و محيطي و تقويت نكردن سازه بنا، تخريب بنا  به دست برخي از مردم و از جمله حك يادگاري، فقدان برنامه‌ريزي منسجم تبليغي، نداشتن كتابخانه، نداشتن امكانات تفريحي، بي‌توجهي مسئولين استان و شهرستان به امكانات و قابليت‌ها و كاربرد‌هاي پر دامنه اين مكان مذهبي.

    واقعيت اين است كه اين مكان مقدس مي‌تواند با كاربريهاي هزارگانه خود بخش مهمي از اوقات فراغت مردم  و بويژه جوانان را پر كند اما شرط اصلي تحقق اين هدف يكي گسترش فعاليتهاي متنوع هنري و فرهنگي و تجارتي در اين محل است. اگر بپذيريم كه شكل و محتوا مكمل يكديگرند، آنگاه به اين نتيجه خواهيم رسيد كه در بررسي‌هاي به عمل آمده، مجموعه مسائل محتوايي و فرهنگي مورد توجه قرا گرفته‌اند. اما متاسفانه جاي تمام اينها بخصوص شكل و فرم و ساختار در دايره اين مباحث در اين مكان خالي مانده است. واقعيت امر اين است كه غني‌ترين و جذاب‌ترين مضامين چنانچه در لفافه‌هاي نازيبا عرضه شوند مورد توجه قرار نمي‌گيرند و يكسره قرباني مي‌شوند.

    از مشكلات ديگر ابن بقعه زيربناي محدود و  محوطه‌سازي غيبراصولي، بي‌توجهي به هنر اصيل معماري، دور نما بندي‌ها و جلوه‌هاي تصويري اين محل است. در اين محل بايستي بيشترين فضا به محوطه سازي و حياط اختصاص يابد . محوطه‌ بايستي پر درخت با حوض و آب نماي وسيع همراه با فواره‌هاي زيبا و گلكاري چشم‌نواز ساخته شود تا جاذبه‌هايي ايجاد گردد براي بسياري از مردم خسته دل و سوخته،‌متاسفانه دراين مكان عليرغم تلاش چشمگير هيئت امنا، بدليل كمبود اعتبار و بي توجهي مسئولين استان و شهرستان به اين مكان مقدس و ارزشمند سنت ارزشمند محوطه‌ سازي، كاشي‌كاري، آئينه كاري و غيره به دست فراموشي سپرده شده و اين خود بر دافعه‌هاي اين مكان افزوده است.

     بايستي با كمك و همياري مردم منطقه و مسئولان در بهسازي اين مكان مقدس همت گماشت در يك كلام ما بايد به فرم و محتواي چنين اماكني مقدس، بگونه‌اي اهميت قائل  شويم تا از اصول صحيح علمي براي نيل به ارزشهاي غني موجود در معماري و فرهنگ حاكم بر چنين مراكزي بهره‌مند شده تا اين محل مامن و مهد تفكر و تعقل و پرورش احكام الهي باشد.

    در شرايط فعلي كار احياي زيارتگاه با بودجه محدود نذورات و موقوفات و كمكهاي مردمي قابل اجراء نيست و نياز به طرحهاي عمراني و امكانات ساختماني اساسي دارد و در صورتي كه از طرف مسئولين دولتي در استان اقداماتي صورت نگيرد. ابنيه زيارتگاه بزودي شروع به ريزش كرده و منهدم خواهد شد و آثار فرهنگي و مذهبي قابل توجهي در اين  خطه از كشور اسلامي بر اثر كمبود بودجه با مشكلات جدي مواجه خواهد شد. بايد مفاخر ملي مذهبي خود را حفظ كنيم. بي‌توجهي به اين مسئله و عدم احياي آن، بازخواست نسل‌هاي آينده را از ما در پي خواهد داشت. يكي از مشكلات دامنگير اين بقاع متبركه، سرقت اشياء قيمتي آن توسط خدا ناشناس‌ترين سارقان است. قبلاً تقدس واعتبار اين بقعه بين مردم و اهالي مانع از سرقت اشياء آن مي‌شد ولي در برخي موارد بي‌توجهي مسئولين استان و شهرستان و همچنين بي‌توجهي اهالي و اعضاي هيئت امناهاي سابق اين بقعه منجر به سرقت اشياء معنوي و بعضاً قيمتي اين مكان شده كه در بيشتر موارد جهت پيگيري و عودت آن هيچ اقدام عملي صورت نگرفته است. علاوه برآن نبود يك شناسنامه دقيق از شجره و شرح حال امامزاده براي پژوهشگران و مردم عادي زمينه را براي بازسازي و تحكيم اين مكان كمرنگ ساخته است.

    هنوز براي راه‌اندازي امكانات رفاهي و تاسيساتي در اين مكان مذهبي براي زوار و رفع نيازهاي خدماتي و اداري و برنامه‌ريزي بر نظارت دقيق اين مكان راه درازي وجود دارد كه بايد سازمان اوقاف و امور خيريه به همراهي هيات امناي زيارتگاه و با همكاري مردم محل اين راه را طي كند.


+  نوشته شده در  ۱۳۸۵/۰۳/۱۶ساعت   توسط علی وطن خواه   |