نوروزي ديگر از راه مي‌رسد.نوروزي به استواري دماوند ,به قدمت استوره ,به تازگي برگهاي بهاري . نوروزي ديگر از راه مي‌رسد تا كوي و برزن و خيابان پر شود از مردماني كه با هر سطح درآمد و تواني , جامه و خانه و كاشانه را نو مي‌كنند تا زيبايي افزاي اين جشن كهن باشند .
نوروزي ديگر از راه مي‌رسد تا باز سفره هفت سين از پستوي خانه بدر آيد , تا باز پدر با تنگ ماهي قرمزو عطر سنبل از راه برسد و باز بر سفره هفت سين با دعاي سال نو بر لب ,كهنه ها را نو كنيم و غم ها را بدور افكنيم .
نوروزي ديگر از راه مي‌رسد تا زادروز پيامبري را به شادي بنشينيم كه پيامش انديشه برانگيز است و خرد افزا و خواست و آرزويش پيشرفت و آباداني براي همه مردمان سرزمين‌ها .
نوروزي ديگر از راه مي‌رسد تا باز سيزدهَ خستگي‌هامان را به سبزي سبزها گره بزنيم و سالي پر از كار و شور و شادماني را در پيش گيريم .
نوروزي ديگر از راه مي‌رسد تا به ايراني در هركجاي دنيا ياد آور شود كه از فرهنگ و آييني والا بهره مي‌برد , تا سر افكنده روزگارش نباشد و به فرخندگي تبارو خردمندي نياكان خويش ببالد.
نوروز با همه پيچيدگي‌ها,راز و رمز ها و آيين‌هايش از راه مي‌رسد و اين نوشتار مي‌كوشد تا به اين جشن كهن نگاهي كوتاه بيافكند.
چهارشنبه سوري , جشن آتش و نورو صدا.
بوي آتش ودود و كنده سالهاست كه با صداي ترقه و نارنجك و سيگارت در هم پيچيده تا ميراث نامبارك ايستادگي در برابر آيين‌هاي مردمي را به گوش همگان برساند .سالهاست كه صداي دلخراش انفجار مواد منفجره ,صداي قاشقزن‌هاي آييني را در خود خفه كرده است.
بسياري از نويسندگان و پژوهشگران بر اين باورند كه چهارشنبه سوري در تاريخ باستاني ايران پايه و نشاني ندارد و بيگمان چهارشنبه سوري از رسم‌هاي كهن پيش از اسلام نيست .چون در آن زمان به مانند تقويم امروزي زرتشتيان, هر روز ماه را نامي بود , نه روزهاي هفته را .
روانشاد استادپور داوود در اين باره مي‌نويسد : «ايرانيان باستان شنبه و آدينه نداشتند .روز چهارشنبه در نزد اعراب روز شوم و نحسي است و ايرانيان آتش افروزي پايان سال را به شب آخرين چهارشنبه انداختند تا پيش آمدهاي سال نو از آسيب روز پليدي چون چهارشنبه بر كنار بماند .» [1]
پنجه ,جشن پيشواز از فروهر ها
آيين آتش افروزي پايان سال كه استاد پور داوود از آن ياد مي كند ,پنج روز پايان سال است كه زرتشتيان بر بام ها آتش روشن مي‌كردند تا فرود روان و فروهر نياكان را به خان و مان خويش رهنمود شوند .
دكتر محمد رضا راشد محصل در اين باره مي‌گويد : «اگر ساكنان خانه شرايط اقامت اين روان ها را فراهم مي‌كردند تا نوروز بزرگ كه ششم فروردين ماه , برابر با زاد روز اشو زرتشت است در خانواده خويش مي‌ماندند و شاهد مهر و محبتي بودند كه اعضاء خانواده نسبت به هم ابراز مي كردند .»2
وي شرايط اقامت روان ها را اينگونه بر مي شمارد «از عمده ترين اين شرط‌ها تميز بودن خانه و پاكيزگي ظاهر و باطن افراد خانواده است كه بيش از هر چيز در طلب و جذب اين مهمانان آسماني تأثير دارد. بايد ديوارها سفيد باشد و به ويژه اتاقي كه مراسم نوروزي در آن برپا مي‌شود از درخششي خاص برخوردار باشد . به علاوه بايد صلح و صفا در ميان اعضاي خانواده بر قرار باشد و همديگر را دوست بدارند وگر نه ميهمانان آسماني دلتنگ مي‌شوند و به جاي خويش باز مي‌گردند . در نتيجه نعمت ها باز گرفته مي‌شود و بركت از خانه رخت بر مي‌بندد» 2
اينك ديگر نوروز از راه رسيده , ايرانيان هر آنچه نيك است و اهورايي انجام مي دهند تا روان نياكان را شاد سازند . هر يك در هر قوم و مسلكي بر سر سفره هفت سين چيزي مي‌گذارند . دكتر مرتضي هنري در اين رابطه مي‌نويسد : «در اين سفره كه بر زمين مي‌گسترند هفت , سيني مي‌گذارند . هفت عدد نا ميرايي و جاودانگي و كمال است و با هفت امشاسپندان يا هفت جاودانه مقدس ارتباط كامل دارد . و چيزهايي كه بر سر سفره مي گذارند نشانه و نماد آرزوها و آفرين ها» 3
وي اينگونه ادامه مي‌دهد « رابطه آنچه كه بر سر سفره نوروزي مي‌گذارند با حروف سين , شين وميم را مي توان به حساب تفنن‌هاي مطلوب ذوق و سليقه ايراني گذاشت كه زيبايي خودش را دارد»3
سيزده بدر جشن سبزه هاي گره خورده
سيزده بدر در ميان آيين هاي نوروزي پيچيدگي خاص خود را دارد. گروه زيادي از پژوهشگران ارتباط اين ايين را با نحسي سيزده مطرح مي كنند .گروهي اهميت عدد 12 را بياد مي آورند . در ميان پژوهشگران كم اند آناني كه به نام زرتشتي سيزدهمين روز فروردين كه «تير» است وارتباط ويژه اي با باران دارد توجه داشته باشند.
به هر حال گوناگوني قومي و فرهنگي اين سرزمين بيش از آنستكه ما را به يافتن ريشه‌ايي يكتا و يگانه براي آيين‌هاي نوروزي اميدوار سازد . در اين رهگذر تنها به كهن بودن اين جشن با شكوه پي مي‌بريم و بر دانش و هوش و خرد نياكان بيگمان مي‌شويم, آنگونه كه فردوسي توسي سرود :
كنم آفرين بر نياكان خويش گزيده بزرگان و پاكان خويش
چنين جشن فرخ بدين روزگار بما ماند از آن خسروان يادگار
پاي نوشت‌ها :
آناهيتا , نوشته استاد پور داوود, انتشارات امير كبير 1343
نوروز جشن زايش انسان و طبيعت , گفتگو با دكتر محمد رضا راشد محصل ,همشهري پنجشنبه 25 اسفند 1379
نوروزگان ,دكتر مرتضي هنري , انتشارات سروا 1377